✅ در فلسفه اسلامی عالم را در سه مرتبه طولی توضیح می‌دهند، "عالم عقل" که همه‌چیز در آن کلی و ثابت است، "عالم مثال" که امور رنگ و بوی دنیا می‌گیرد اما اثری از ماده در آن نیست و "خلاصه عالم" دنیا که ویژگی اصلی آن وجود ماده با ویژگی‌های آن است.
✅ ویژگی اساسی ماده تغییر است و امور هرچه مادی‌تر، متغیرتر می‌شوند، در واقع نباید گفت تغییر بلکه باید گفت فنا، عدم ثبات و نیاز دایمی به افاضه وجود؛
✅ زمان نیز چیزی جز سرعت تغییر نیست،فرض کنید زمین به یکباره با سرعت کم‌تری دور خود بچرخد آنگاه تصور ما این می‌شود که زمان روز و شب بلند‌تر شده است حال آنکه سرعت تغییر کوتاه‌تر شده است، یا تصور کنید در یک لحظه همه‌چیز متوقف شود و تغییر نکند آنگاه تصور می‌کنیم این زمان است که متوقف شده است، حال آنکه اصلا زمان چیزی جز همان تغییر نبود.
✅ در واقع بشر یک بسامد ثابت را که فرکانس بازتاب انرژی از سنگ کوارتز که اصطلاحا یک ثانیه است را مبنای قیاس تغییرات قرار داده است، برای مثال وقتی قرار می‌شود از مکانی به مکان دیگر منتقل شویم تصور می‌کنیم به همان نسبت که سرعت ما بیشتر می‌شود، زمان این جابجایی کم‌تر می‌شود اما این زمان نیست که کوتاه‌تر شده است بلکه حرکت یا تغییر سریع‌تر خود را نسبت به بسامد ثابت حرکت عقربه‌های ساعت مقایسه نموده‌ایم.
مثلا در گذشته این مقدار از تغییر را در یک بار چرخش عقربه‌های دقیقه شمار انجام می‌دادیم ولی اینبار در نیم دور چرخش عقربه‌های ساعت؛
✅ وقتی رویکردهای کلان دینی را با رویکردها مادی‌گرا قیاس می‌کنیم، می‌بینیم امورات دینی دایما ما را به سمت سکون و آرامش و کلان‌نگری دعوت می‌کند اما رویکردهای مادی ما را به سمت سرعت و هیجان و جزئی نگری دعوت می‌کند.
✅ جنس لذت‌های دینی از نوع آرامش و سکون است اما جنس لذات دنیایی از نوع سرعت و هیجان، مثلا در سبک زندگی دینی لذت عبادت و انس با معشوق و در سبک زندگی دنیایی رقص و موسیقی، البته بشر به اقتضای دو بعدی بودن نیازمند حرکت و سکون درکنار یکدیگر است و از هر دو لذت می‌برد اما سخن از دعوت اصلی و کشش هر نوع نگاه است.
✅ رویکرد دینی به شما می‌گوید به دیدن اقوام بروید عمرتان زیاد می‌شود، سر سفره عجله نکنید از عمرتان حساب نمی‌شود، به زیارت بروید از عمرتان حساب نمی‌شود، اما در نگاه دنیایی شما وقت هیچ کاری ندارید چون همیشه عقب هستید غذا را باید ساندویچ کنید و نوشابه‌ای روی آن بخورید تا زود هضم شود، فرصت ملاقات اقوام را ندارید الا اینکه منفعتی مادی داشته باشد و...
✅ در سیاست و جهان بینی دینی دایما شما را دعوت به کلان نگری، تفکر در نظام عالم و واقع انگاری می‌کنند اما در سیاست و جهان بینی دنیایی دایما شما را به بهانه‌های مختلف از فوتبال تا موسیقی و فیلم و... گرفته دعوت به جزئی نگری و محدود شدن اذهان به امورات حاشیه‌ای و تخیل می‌کنند.
............................................................