حرمت توهین به مقدسات دیگران

یکی از فتاوایی که از سوی بسیاری از مراجع صادر شده است؛ حرمت توهین به مقدسات اهل‌سنت است. این فتوا مستندات قرآنی و روایی مختلفی دارد و اگر به مستندات آن توجه شود، معلوم می‌شود که اولاً حکم حرمت توهین به مقدسات؛ شامل مقدسات هر آیین و مذهبی؛ حتی مقدسات کفار است و ثانیا محدود به دشنام هم نیست؛ بلکه هر امری که عرفاً سبب شود آنها به مقدسات ما توهین کنند؛ مورد نهی واقع شده‌ است.

 

از مهم‌ترین ادله این فتوا تمسک به آیه شریفه: «وَ لَا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ کَذَٰلِکَ زَییَنَّا لِکُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ...» (الأنعام: ۱۰۸) است. در این آیه به مؤمنان گفته شده است که «الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» را سب نکنید.

 

اینکه منظور از «الَّذِینَ» در این فراز چیست؛ دو وجه محتمل است: ۱.کسانی که ولایت غیر خداوند را دارند. ۲. خود معبودهای غیر خداوند.

 وجه دوم دو خلاف ظاهر دارد؛ یکی اینکه «الَّذِینَ» برای ذوی‌العقول است و دیگر اینکه برای آن لازم است ضمیر در تقدیر گرفته شود و بگوییم: الَّذِینَ یَدْعُونَهم مِنْ دُونِ اللَّهِ.

 

اما این وجه دوم اولاً با جزا که «فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا» باشد؛ تناسب دارد و ثانیاً موید به روایت زیر از تفسیر قمی است:

«مسعدة بن صدقه از امام (علیه‌السلام) نقل می‌کند کان المؤمنون یسبون ما یعبد المشرکون من دون الله فنهی الله سبّ آلهتهم لکیلا یسبَّ الکفار اله المؤمنین»

 

اما با این‌‌وجود، باید گفت: آیه نسبت به هر دو وجه اطلاق دارد؛ چون حکم گفته شده در آیه معلل است و العلة تعمم و تخصص؛ حکم دائر مدار علت است؛ گفته می‌شود فلان کار را نکنید تا چنین نشود؛ در این صورت فلان کار دیگر موضوعیت ندارد؛ بلکه هر چیزی که موجب این نتیجه شود مورد نهی است؛ آیه شریفه نیز می‌گوید: سب نکنید «الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» را که «فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ»؛ نتیجه این سب کردن می‌شود که آنها هم خداوند را سب می‌کنند؛ پس این سب کردن و هرکار مشابه آن که این نتیجه را دارد ترک کنید.

 

این تعلیل که در قالب نتیجه گفته شده است؛ دلالت می‌کند هر کاری که عرفاً سبب شود نتیجه اشاره شده در آیه محقق شود؛ مورد نهی باشد.

 

نکته بعد اینکه آیه نسبت به همه مقدسات دین اطلاق دارد و «الله» تبارک و تعالی خصوصیتی ندارد؛ چنین نیست که اگر کسی کاری کند که سبب شود مثلا به امام معصوم یا قرآن یا حرم‌های اهل‌بیت و مساجد و... توهین شود؛ این کارها مصداق نهی در آیه نباشد.

 

موید این مطلب نیز علاوه بر اینکه سبب شدن برای ظلم یعنی توهین به مقدسات؛ خودش از باب مقدمه ظلم حرام است؛ روایات مختلفی نیز در ذیل این آیه یا با همین مضمون آورده شده است.

 

به طور مثال  در روایتی از امام صادق (علیه‌السلام) حضرت می‌فرمایند:

«إِیَاکمْ وَ سَبَ أَعْدَاءِ اللَّهِ حَیْثُ یَسْمَعُونَکُمْ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ قَدْ یَنْبَغِی لَکُمْ أَنْ تَعْلَمُوا حَدَّ سَبِّهِمْ لِلَّهِ کَیْفَ هُوَ إِنَّهُ مَنْ سَبَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ فَقَدِ انْتَهَکَ سَبَ اللَّهِ وَ مَنْ أَظْلَمُ عِنْدَ اللَّهِ مِمَّنِ اسْتَسَبَّ لِلَّهِ وَ لِأَوْلِیَاءِ اللَّهِ فَمَهْلًا مَهْلًا فَاتَّبِعُوا أَمْرَ اللَّهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّه»

در این روایت حضرت شیعیان را از سب کردن خود دشمنان آنگاه که می‌شنوند نهی می‌کنند و به آیه شریفه تمسک می‌کنند و دشنام به اولیای خدا را مساوی با دشنام به خداوند می‌دانند و به ظالم بودن کسی که سبب شود کسی به خداوند و اولیایش دشنام دهد اشاره می‌کنند.

 

در روایت دیگری از امام رضا (علیه‌السلام) آمده است:

«وَ إِذَا سَمِعُوا مَثَالِبَ أَعْدَائِنَا بِأَسْمَائِهِمْ ثَلَبُونَا بِأَسْمَائِنَا وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ لا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ.» در این روایت امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند بدانید وقتی مردم دشنام به مخالفان ما را می‌شنوند ما را دشنام می‌دهند و سپس به آیه شریفه استناد می‌کنند.

 

در روایتی دیگر از امام صادق (علیه‌السلام) ایشان آیه را نسبت به اولیای خدا توسعه می‌دهند: 

«عن ابی عبدالله علیه‌السلام قال سألته عن قول الله عزوجل و لاتسبّوا الذین یدعون من دون الله فیسبو الله عدوا بغیر علم، قال، فقال: یا عمر هل رأیت احدا یسب الله؟ قال: جعلنی الله فداک فکیف؟ قال من سبّ ولیّ الله فقد سبّ الله»

 

این مضمون که جهت حفظ احترام مقدسات؛ بایست از برخی کارها که سبب شکسته‌شدن حرمت آن مقدسات می‌شود؛ پرهیز کرد؛ در روایات مختلف دیگری نیز آمده است؛ به طور مثال از رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله به حاملان قرآن توصیه شده است:

«وَ مَنْ جَمَعَ الْقُرْآنَ فَنَوْلُهُ لَا یَجْهَلُ مَعَ مَنْ یَجْهَلُ عَلَیْهِ وَ لَا یَغْضَبُ فِیمَنْ یَغْضَبُ عَلَیْهِ وَ لَا یَحِدُّ فِیمَنْ یَحِدُّ وَ لَکِنَّهُ یَعْفُو وَ یَصْفَحُ وَ یَغْفِرُ وَ یَحْلُمُ لِتَعْظِیمِ الْقُرْآن»

👈به شرح حال در ایتا بپیوندید.

به شما گفتیم ساکت باشید...

📝جمعی از شیعیان نزد امام صادق(علیه السلام) آمدند و در مورد ظهور قائم اهل بیت صحبت کردند و گفتند چه زمان آن را می‌بینیم؟ 

حضرت پاسخ دادند آیا خوشحال می‌شوید از این چیزی که آرزوی آن را دارید؟ گفتند: بله به خدا قسم.

📝حضرت گفتند: « أَ فَتُخَلِّفُونَ الْأَهْلَ وَ الْأَحِبَّةَ وَ تَرْکَبُونَ الْخَیْلَ وَ تَلْبَسُونَ السِّلَاحَ» آیا به خانواده و دوستان پشت می‌کنید و سوار بر اسب می‌شوید و لباس رزم می‌پوشید و سلاح برمی‌دارید؟ گفتند:‌ بله.

📝حضرت پرسیدند با دشمنانتان می‌جنگید؟ گفتند بله. 
حضرت نیز پاسخ دادند: « قَدْ سَأَلْنَاکُمْ مَا هُوَ أَیْسَرُ مِنْ هَذَا فَلَمْ تَفْعَلُوهُ» قبل از این از شما چیزی آسان‌تر از اینها خواستم و شما انجام ندادید. همه ساکت شدند.

⁉️یکی از آنها گفت: چه چیزی فدایت شوم. 
حضرت پاسخ دادند: «قُلْنَا لَکُمُ‏ اسْکُتُوا فَإِنَّکُمْ إِذَا کَفَفْتُمْ‏ رَضِینَا وَ إِنْ خَالَفْتُمْ أُوذِینَا فَلَمْ تَفْعَلُوا» به شما گفتیم ساکت باشید، اگر دست نگه داشتید ما راضی می‌شویم و اگر مخالفت کردید ما را آزار می‌رسانید، اما انجام ندادید.(۱)👇

1👈.ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، ج‏1 ؛ مؤسسة آل البیت علیهم السلام - قم، چاپ: دوم، 1385ق، ص: 60.

ایام ربیع (با این عمامه به سرها چه کنیم؟!...)

📝این روزها هیئتی‌ها و مذهبی‌ها دو دسته شده‌اند عده‌ای جشن می‌گیرند و مولودی می‌خوانند و عده‌ای عزاداری می‌کنند و روضه می‌خوانند. هر دو در یک شهر و یا یک محله‌ و یا اصلا شاید همسایه باشند، یک خانه عزادار و یک خانه شاد.

📝۲ ماه محرم و صفر کشور همه‌جا سیاه پوش بود هرکس می‌خواست مجلس جشنی داشته باشد به احترام این ایام برنامه‌های خود را عقب انداخت، اما بعد از دو ماه عزاداری دهه محسنیه شروع شده است، برخی هیئتی‌ها این دهه را عزاداری می‌کنند و این ایام را متصل به ایام ۹ ربیع و در آن روز هم جشن‌های مفصلی با کیفت‌های مشخصی می‌گیرند.

📝برخی از مراجع می‌گویند با دهه سازی‌های خود کاری نکنید که مردم از اصل عزاداری زده شوند، مثلا دهه اول، دوم و حتی سوم فاطمیه به جای سنت قدیمی ۵ روز عزاداری. 
افراط در برخی به حدی بود که بنا بر گرفتن دهه برای شهادت همه اهل بیت داشتند، یعنی می‌خواستند مجموعا بیش از ۱۲۰ روز را ایام عزا معرفی کنند.

📝نتیجه اصلی زیاد شدن عزاداری‌ها طبیعتا زده شدن جمع زیادی از مردم از اصل عزاداری است و این خود ماجرایی است و نمی‌خواهم به آن وارد شوم فقط این نکته را تذکر می‌دهم که تسهیل علی العباد (ساده گیری بر بندگان) و عدم تنفیر ناس عن الدین (فراری ندادن مردم از دین) از ملاک‌های مصلحتی است که حتی احکام وارد شده در دین را هم می‌تواند محدود کند. مثلا بحثی است در مورد اینکه امیرالمومنین برخی حدود را در مناطق مرزی اجرا نمی‌کردند چون موجب تنفیر کفار از اسلام می‌شد، یعنی وجهه اسلام نزد آن‌ها به شکلی در می‌آمد که تمایل به مسلمان شدن را از دست می‌دادند،‌ حالا خود مسلمانان که جای خود دارد و این بحث را مراجع بزرگوار در مورد زیاد کردن دهه‌ها تذکر داده‌اند.

⁉️اما بحث اصلی این ایام عزاداری و زیاد شدن آن نیست بحث اصلی باز کردن باب‌های تفرقه در امت اسلامی به اسم عزاداری اهل بیت و حضرت زهرا در این ایام است، به قول دکتر تیجانی که کتاب «آنگاه که هدایت شدم» را نوشته‌اند با برخی کارهای از این دست، راه هدایت بر بسیاری از اهل سنت بسته می‌شود چون فضا به فضای غیر منطقی و دشنام و تعصبات وارد می‌شود. (نقل به مضمون)

📝امیرالمؤمنین در خطبه ۱۲۷ نهج البلاغه می‌فرمایند: (وَ سَیَهْلِکُ فِیَّ صِنْفَانِ) دو دسته در مورد من به هلاکت می‌افتند.

⁉️چه کسانی ؟ (مُحِبٌّ مُفْرِطٌ یَذْهَبُ بِهِ الْحُبُّ إِلَى غَیْرِ الْحَقِّ) آن محبی که محبت من در دل او بسیار زیاد است (و البته این کثرت محبت مشکل ندارد مشکل وقتی است که) این کثرت محبت او را به خارج شدن از مسیر حق و درست وا ‌دارد. 
دسته دوم چه کسانی هستند؟ (وَ مُبْغِضٌ مُفْرِطٌ یَذْهَبُ بِهِ الْبُغْضُ إِلَى غَیْرِ الْحَقِّ ) و آن مبغضی که بغض من و کم گذاشتن او در حق من، او را به مسیر غیر حق و نادرست می‌کشاند.

❓سوال اینجاست که خارج شدن از مسیر حق که به علت کثرت محبت باشد چه مصداقی دارد؟ مصداق آن بیان مطالبی است که موجب تفرقه در جامعه مسلمین ‌شود. 
امیرالمؤمنین در ادامه این بیانات می‌فرمایند:
( وَ خَیْرُ النَّاسِ فِیَّ حَالًا النَّمَطُ الْأَوْسَطُ)
بهترین مردم در مورد من کسانی هستند که راه میانه را انتخاب می‌کنند.

❓اما این راه میانه چیست؟ 
(فَالْزَمُوهُ وَ الْزَمُوا السَّوَادَ الْأَعْظَمَ)
شما با این گروه همراه شوید و با اکثریت همسو گردید. 
باید به این دقت داشت که این گروه یعنی مخاطب امیرالمؤمنین در این بیانات جامعه‌ای است که غالبشان اهل سنت هستند و خلفای ثلاث را قبول دارند. این هم مسلم است که در مورد اعتقاد قلبی همانطور که اهل بیت مکرر فرموده‌اند و اعتقاد قطعی شیعه است، اعتقاد اهل سنت اعتقاد درستی نیست اما حضرت می‌فرمایند با آنها همراه شوید پس معلوم می‌شود منظور همراه شدن در اظهار و بیان است. یعنی بیانتان به گونه‌ای نباشد که تفرقه ایجاد کند.

⁉️اما چرا؟ حضرت در ادامه در مورد اهمیت این همراهی می‌گویند:
(فَإِنَّ یَدَ اللَّهِ عَلَى الْجَمَاعَةِ وَ إِیَّاکُمْ وَ الْفُرْقَةَ )
دست خدا با جماعت است. و از تفرقه‌انگیری پرهیز کنید. 
چرا از تفرقه باید پرهیز کرد؟ چون: (فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّیْطَانِ کَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ)
انسان تک رو و از جماعت بریده، مورد هدف تیر شیطان است همان طور که وقتى گوسفندى از گلّه دور شود، نصیب گرگ خواهد شد.

📝اما اخرین مطلب از این قسمت در بیان حضرت، تکلیف کسانی که موجب تفرقه در جامعه اسلامی می‌شوند را مشخص می‌کند: (أَلَا مَنْ دَعَا إِلَى هَذَا الشِّعَارِ فَاقْتُلُوهُ وَ لَوْ کَانَ تَحْتَ عِمَامَتِی هَذِهِ)
آگاه باشید اگر کسى از مردم که به این شعار (شعاری که آن روز موجب تفرقه بود که همان لا حکم الا لله خوارج بود) دعوت کرد، او را بکشید هر چند زیر عمامه من باشد.

https://t.me/sharhe_hal/371