🔻اصلاً دین یک صف‌بندى است، یک جبهه‌بندى است. همه‌ى پیغمبرانى که آمدند اوّلْ کارى که کردند، یک چوب زدند وسط و اجتماع را دو قسمت کردند - به مؤمن و غیر مؤمن، مؤمن و کافر - و یک صف‌بندى به‌وجود آوردند که بعضى از آیات شریفه‌ى قرآن که محلّ بحث و اختلاف‌نظر است [مثل] «وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مٰا جٰاءَهُمُ الْبَیِّنٰاتُ»، ...
🔻[وقتى] جامعه‌ى جاهلى این حرکت عظیم را شروع کرده به‌طرف سراشیب سقوط و فنا، و دارد همین‌طور میرود؛ بزرگش، کوچکش، فقیرش، غنى‌اش، عالمش، جاهلش، همه و همه - در یک جامعه‌ى جاهلى و طاغوتى این‌جورى است دیگر؛ مثل جامعه‌ى خود ما که همه میرفتیم به‌طرف چه؟ به‌طرف بیهودگى و هرزگى و ظلم و فسق و فجور و بالاخره درک اسفل - وقتى پیغمبرى مانند موسى، عیسى، ابراهیم و پیغمبران دیگر در یک چنین جامعه‌اى ظاهر میشود، اوّلْ کارى که میکند [این است که] یک ایست می‌دهد به این کاروان فساد؛ این کاروانى که پیشاپیشِ این کاروان، طاغوت قرار دارد و دارد می‌برد اینها را به‌طرف آتش جهنّم؛ ... ، ناگهان پیغمبر ظاهر میشود و یک ایست می‌دهد که اینها را نگه دارد؛ غالباً هم در وهله‌ى اوّل زورش به این حرکت عظیم و این کاروانى که دارند همین‌طور میدوند طرف دارالبوار، نمیرسد؛ وقتى همین‌طور دستش را باز میکند، یک چند نفرى را می‌تواند نگه دارد که اینها نروند. و تدریجاً شروع میکند دانه‌دانه، ذرّه‌ذرّه، کم‌کم، جمع‌جمع و عدّه‌عدّه - وقتى عدّه زیاد شد، همه را - جلوى همه‌ى این جمع را سد میکند و نمی‌گذارد اینها بروند بریزند در آن درّه‌ى جهنّم؛ کار پیغمبر این است.
🔻خب، اوّلى که پیغمبر وارد میشود و جلوى این عدّه را می‌گیرد، یک صف‌بندى درحقیقت ایجاد میشود؛ دو گروه میشوند این مردم: یک عدّه‌اى که همین‌طور دارند میدوند طرف همان سرنوشت بد و زشت و غم‌انگیزى که در انتظار آنها است؛ یک عدّه هم هستند که نداى پیغمبر را قبول می‌کنند و ایست می‌کنند و از این راه خلاف برمی‌گردند به‌طرف راه صواب، یا اندکى توقّف می‌کنند بعد برمی‌گردند. خب بین اینها، بین این دو گروه، رابطه رابطه‌ى بغض و کینه است؛ در آیات قبلى در همین سوره، از قول ابراهیم (علیه السّلام) بود که
👈 «کَفَرْنٰا بِکُمْ وَ بَدٰا بَیْنَنٰا وَ بَیْنَکُمُ الْعَدٰاوَةُ وَ الْبَغْضٰاءُ أَبَداً حَتّٰى تُؤْمِنُوا بِاللّٰهِ وَحْدَهُ». ببینید، این آیه از اوّل تا حالا دارد همین صف‌بندى را - که مبناى آن ایمان به خدا است و عامل صف‌بندى و نقش‌بندِ صف‌بندى، محبّت است و بغض - براى ما تشریح میکند و شقوقش را ذکر میکند.
توضیح شفاهی متن:
📖 منبع: (تفسیر سوره ممتحنه)، مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، انتشارات انقلاب اسلامی، تهران - ایران، ۱۳۹۹ه.ش. ص: ۵۷.